CEYDA ULUKAYA- Psikolojik şiddet
Duygusal şiddet olarak da adlandırılan psikolojik şiddet ruh sağlığımızda derin izler bırakabilir. Genellikle psikolojik şiddetin ardından diğer şiddet türleri de gelir. Bu nedenle aşağıdaki örneklerden bir ya da birkaçını yaşadığınızda sürekli hale gelmesine izin vermeden mutlaka içinde bulunulan durumdan çıkmak için destek alın:
* Yalnızken veya başkalarının yanında bağırmak, hakaret etmek, aşağılamak
* Size veya çocuklarınıza/yakınlarınıza zarar vermek veya öldürmekle tehdit etmek. İstediklerini yapmazsanız kendine zarar vermekle tehdit etmek
* Şantaj yapmak
* Nasıl giyineceğinize, nereye gideceğinize, kimlerle görüşeceğinize karar vermek, nerede olduğunuzu kontrol etmek
* Başka kadınlarla kıyaslamak
* Kıskançlık bahanesiyle sürekli kontrol altında tutmak
* Arkadaşlarınızla/ailenizle/yakınlarınızla ilişkilerimizi sınırlamak
* Şiddetin sorumlusu olarak yine
sizi göstererek suçlamak
* Kültürel farklılıkları reddetmek, bu gerekçeyle kötü muamelede bulunmak
* Başka erkeklerle konuştuğunuzda öfkelenmek, sadakatsiz olduğunuz konusunda şüpheci olmak
* Evden çıkmayı yasaklamak, kilit altında tutmak
Fiziksel şiddet
Doğrudan temas ederek veya bir eşya, araç, hayvan ya da fiziksel üstünlük kullanılarak korkutucu, tehdit edici bir beden dili, yüksek ses tonu ve tahakküm edici jest ve mimiklerle sergilenen her tür tutum ve davranışı içerir. Fiziksel şiddetin en sık karşılaşılan biçimleri şunlardır:
Cinsel şiddet
Tanıdığınız veya tanımadığınız herhangi bir kişinin, rızanız olmaksızın ev ya da iş yeri dâhil herhangi bir ortamda size karşı cinsel içerikli eylemde bulunması ya da buna kalkışması, istenmeyen cinsel ifadeler kullanması ya da baskı yoluyla dayatmada bulunması cinsel şiddettir.
Cinsel şiddeti daha iyi tanımlayabilmek için şu örneklere göz atın:
* İstemediğiniz yerde, zamanda, istemediğiniz biçimde cinsel ilişkiye zorlamak
* Sözle (cinsel içerikli şakalara, tekliflere, cinsel içerikli görsellere maruz bırakmak) veya fiziksel yolla taciz etmek (teşhircilik yapmak, pornografik görüntüler izlemeye zorlamak)
* Tecavüz etmek
* Zorla ilaç, alko veya uyuşturucu madde kullandırarak cinsel ilişkiye zorlamak
* Cinsel organınıza zarar vermek
* Kadın bedenini ve cinselliğini aşağılayacak şekilde konuşmak
* Cinsel özellikleriniz bakımından başka kadınlarla kıyaslamak
* Çocuk doğurmaya veya kürtaja zorlamak
* Fuhuşa zorlamak
* Sözle, elle sarkıntılık; dijital ortamda cinsel içerikli fotoğraf, video, mesaj göndermek
* İstenmeyen öpme, dokunma ya da okşama gibi cinsel temas durumları
* Erken yaşta ve zorla evlendirmek
Ekonomik şiddet
Yaşamınızı sürdürebilmek için gereksinim duyduğunuz ekonomik olanaklardan mahrum bırakılma, ekonomik kaynakların ve paranın üzerinizde bir yaptırım, tehdit ve kontrol aracı olarak düzenli bir şekilde kullanılması ekonomik şiddet olarak tanımlanıyor. Bu şiddetin yaygın örnekleri şöyle:
* Çalışmanıza engel olmak
* İstemediğiniz işte zorla çalıştırmak/kazancınıza el koymak
* Para vermemek, az para vererek
çok şey beklemek
* Aileyi ilgilendiren ekonomik konularda bilgi vermemek, kararları fikrimizi sormadan tek başına almak
* Para ve kişisel mallarınızı
elinizden almak
* İş hayatınıza kısıtlamalar getirmek
(iş gezilerine, toplantılara, kurslara katılmanıza engel olmak)
* İş bulmanızı kolaylaştırıcı becerileri geliştirecek etkinlikleri engellemek
* Zorla borç aldırmak, kredi çektirmek, kefil yapmak
* Ortak edinilmiş mallara zarar vermek
* Aile konutu hakkında onayınız olmadan tek başına kararlar almak (satmak, kira sözleşmesini feshetmek vb.)
Israrlı takip
Tek taraflı ısrarlı takip, sözlü, yazılı olarak ya da herhangi bir iletişim aracını kullanarak güvenliğinizden endişe duymamıza neden olan her türlü tutum ve davranıştır. Israrlı takip uygulayan kişi aile üyesi ya da arkadaş olabileceği gibi tanımadığınız biri de olabilir. Ayrıldığınız ya da halen birlikte olduğunuz sevgili
ya da eşin sürekli sizi izlemesi de ısrarlı takip örneğidir. Tek taraflı ısrarlı takibin en yaygın örnekleri şunlardır:
* Takip etmek, gözetlemek
* İstenmeyen ve ısrarlı telefon aramaları yapmak; mesajlar, mektuplar veya e-postalar göndermek
* İş yeri ya da yaşadığınız yerde beklemek,
haklı bir sebep olmaksızın karşınıza çıkmak,
isteğiniz dışında hediyeler göndermek
* İletişim bilgilerinizi internette veya sosyal
medyada yayımlamak
* Hakkınızda asılsız dedikodular yaymak
* İradenizi etkilemeye yönelik davranışlarda bulunmak (İntihar edeceğini söylemek vb.)
Dijital şiddet
İnternet, cep telefonları vb dijital medya araçlarıyla ısrarlı takip edilmeniz ile psikolojik, cinsel veya ekonomik zarar vermeyi amaçlayan saldırılar dijital şiddet olarak ayrıca adlandırılır. Dijital şiddetin en sık karşılaşılan biçimleri;
* İnternet veya cep telefonu ile sürekli mesaj göndermek ya da aramak, yanıt vermenizi, yer bildirimi yapmanızı,
fotoğraf göndermenizi istemek,
bu şekilde takip ve kontrol etmek
* Sizi fotoğraf veya video göndermeye zorlamak, görüntülerinizi zorla veya
gizlice çekmek
* Rızanızla veya zorla çekilen fotoğraf
veya görüntülerinizi izinsiz internetten yaymak veya yaymakla tehdit etmek
* E-posta ve sosyal medya sitelerindeki üyelik şifrelerinizi alıp e-posta ve sosyal
medya hesaplarınızı kontrol etmek,
buradaki bilgilerle sizi denetlemek
* Sosyal paylaşım sitelerinde sizi
küçük düşüren, hakaret ve nefret içeren yorumlarda bulunmak
* Telefon/bilgisayarınızı karıştırmak
* Zarar vermek amacıyla hakkınızda bilgi toplamak; özel hayatınıza ilişkin belgeleri, görüntüleri paylaşmak
* Web sitenizi, internet hesaplarınızı ele geçirmek; adınıza sahte hesaplar açmak
* Cinsel içerikli mesajlar paylaşmak
* Özel yazışmalarınızı, görüşmelerinizi başkalarıyla paylaşmak
* Sosyal medyada kimlerle arkadaş olacağınıza, ne paylaşıp ne paylaşmayacağınıza karışmak; sosyal medya hesaplarınızı kapatmaya zorlamak.
Kaynak: Kadın Dayanışma Vakfı/ https://www.kadindayanismavakfi.org.tr/)
Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan KADES adlı mobil uygulama, kadınların ve çocukların maruz kaldığı şiddet olaylarına en yakın polis ekibinin müdahale etmesini sağlıyor.
Şiddete uğradıysanız nasıl yol izlersiniz?
Şiddete maruz kalan veya kalma tehlikesi olan bir kadın yasal olarak hangi yollara başvurabilir, hangi tedbirleri aldırabilir? Avukat Seher Kırbaş Canikoğlu, 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında izlenebilecek yolları anlatırken “Fiziksel, ekonomik, psikolojik, cinsel ya da dijital, kadınlar şiddetten korunma amaçlı tedbir kararı aldırmak üzere polis veya jandarma karakoluna, valiliğe/kaymakamlığa ve Aile Mahkemesi’ne başvurabilirler” diyor. Canikoğlu, başvuru sonrası verilen destekleri de paylaştı:
Vali ve kaymakamlığa başvuru
Şiddete maruz kalana yönelik vali/kaymakam tarafından verilebilecek koruyucu tedbir kararları:
* Kendisine ve gerekiyorsa beraberindeki çocuklara, bulunduğu yerde veya başka bir yerde uygun barınma yeri sağlanması.
* Geçici maddi yardım yapılması.
* Psikolojik, mesleki, hukuki ve sosyal bakımdan rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi.
* Hayati tehlikesi varsa, geçici koruma altına alınması.
* Korunan kişinin çocukları varsa, gerekirse çalışma yaşamına katılımını desteklemek üzere kreş imkanı sağlanmasıdır.
Polis ve Jandarma
Şiddete maruz kalana yönelik polis/jandarma karakolu amiri tarafından verilebilecek koruyucu tedbir kararları:
* Kendisine ve gerekiyorsa beraberindeki çocuklara, bulunduğu yerde veya başka bir yerde uygun barınma yeri sağlanması.
* Hayati tehlikesi varsa, geçici koruma altına alınmasıdır. Aile Mahkemesi tedbirleri Şiddete maruz kalana yönelik Aile Mahkemesi tarafından verilebilecek koruyucu tedbir kararları:
* İş yerinin değiştirilmesi.
* Evli olması hâlinde müşterek yerleşim yerinden ayrı yerleşim yeri belirlenmesi.
* Tapuya aile konutu şerhi konulması.
* Korunan kişinin hayati tehlikenin bulunması ve bu tehlikenin önlenmesi için diğer tedbirlerin yeterli olmayacağının anlaşılması hâlinde kimlik ve ilgili diğer bilgi ve belgelerinin değiştirilmesi, gizlenmesidir.
Boşanma sebebi
Şiddete maruz kalan kadınlar, bulundukları ildeki baroya başvurarak kendilerine ücretsiz avukat atanmasını talep edebilir. Ayrıca Cumhuriyet Savcılığı’na ya da polis karakoluna şikâyette bulunarak ceza soruşturması başlatılmasını sağlayabilir, şiddet uygulayan hakkında tazminat davası da açabilir. Şiddet uygulayan ile evli ise bu boşanma sebebidir, boşanma davası açılabilir. Şiddete ilişkin adli raporda yargılama aşamasında faydalı olacaktır.
Mesajları silmeyin
Kadınlar dijital şiddete maruz kaldığında, gerektiğinde delil olarak kullanabilmek için kendilerine gelen bu tür mesajları silmemeleri, ekran görüntüsü almaları, eğer şiddet bir internet sitesi aracılığıyla gerçekleşmişse bu internet sayfasına ilişkin herhangi bir notere giderek tespit yaptırmaları faydalı olacaktır. Dijital şiddete maruz kalan kadınlar Cumhuriyet Savcılığı’na şikâyette bulunarak ceza soruşturması başlatabilir.
Şiddeti uygulayanla ilgili kararlar
Avukat Seher Kırbaş Canikoğlu, şiddet uygulayan hakkında Aile Mahkemesi’nin verilebileceği önleyici tedbir kararlarını ise şöyle sıralıyor:
* Şiddet mağduruna yönelik şiddet tehdidi, hakaret içeren söz ve davranışlarda bulunmaması.
* Ortak konuttan veya bulunduğu yerden derhâl uzaklaştırılması ve ortak konutun korunan kişiye tahsis edilmesi.
* Korunan kişilere, bu kişilerin bulundukları konuta, okula ve işyerine yaklaşmaması.
* Çocuklarla ilgili daha önce verilmiş bir görüşme kararı varsa, görüşmenin refakatçi eşliğinde yapılması, kişisel ilişkinin sınırlanması ya da tümüyle kaldırılması.
* Korunan kişinin, şiddete uğramamış olsa bile yakınlarına, tanıklarına ve belli hâller dışında çocuklarına yaklaşmaması.
* Korunan kişinin şahsi eşyalarına ve ev eşyalarına zarar vermemesi.
* Korunan kişiyi iletişim araçlarıyla veya sair surette rahatsız etmemesi.
* Bulundurulması veya taşınmasına kanunen izin verilen silahları kolluğa teslim etmesi.
* Silah taşıması zorunlu olan bir kamu görevi olsa bile silahını kurumuna teslim etmesi.
* Bir sağlık kuruluşuna muayene, tedavi için başvurması ve tedavisinin sağlanması.
