Ocak ayı enflasyon tahminini yazan Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş, “Ocak ayı enflasyonu çift haneyi zorlayacak. Yüzde 8’in altında bir oran hiç mi hiç mümkün görünmüyor” dedi. Aktaş, enflasyonun düzeyini tayin eden en temel iki etkenin döviz kuru ve akaryakıt fiyatları olduğuna dikkat çekti.
Aktaş, yazısında şu ifadelere yer verdi:
“Ocak ayına öyle bir zam furyasıyla başladık ki, daha ayın üçte biri sona erdiğinde gidişatın çok fena olacağının güçlü işaretleri alınır olmuştu. Bu işaretleri göz önünde bulundurarak 11 Ocak’taki yazımın başlığını ‘Ocak ayı enflasyonunda çift hane endişesi’ diye atmıştım. Konuya ikinci kez 22 Ocak’ta değindim ve bu sefer ayın ikinci yarısında giderek hızlanan zamlardan dolayı enflasyondaki ‘sarkan etkisi’ ile şubat ayında da yüksek bir oran geleceğine vurgu yaptım.
OCAK AYI ENFLASYONU ÇİFT HANEYİ ZORLAYACAK
Artık ocak ayını tamamladık ve durum çok daha net olarak ortaya çıktı.
Daha önce dile getirdiğimden çok farklı bir görünüm yok. Ocak ayı enflasyonu çift haneyi zorlayacak. Yüzde 8’in altında bir oran hiç mi hiç mümkün görünmüyor. Makul sayılabilecek oran ise yüzde 8-10 arasında.
Enflasyonun düzeyini tayin eden en temel iki etken döviz kuru ve akaryakıt fiyatları. Bu iki etkende nasıl bir gerçekleşme oldu, bakalım…
DOLARDAKİ AYLIK ARTIŞ YÜZDE 3.4
Doların ocak ayı ortalaması 30 lira. Aralıktaki 29.02’lik ortalamaya göre yüzde 3.4’lük bir artış var.
Yüzde 3.4’lük artışın ay ortalamasını gösterdiğini özellikle vurgulamam gerek. Çünkü ay sonundaki kurlara göre alınan değişim enflasyon hesabında doğru bir gösterge olmaz.
Ocaktaki yüzde 3.4, geçen yılın ağustosundan bu yana geçen altı aylık dönemin en yüksek aylık artışı. Dolayısıyla bu oran hiç de küçümsenecek bir artış değil.
Bu arada muhtemel bir soruya peşin peşin yanıt verelim. Geçen yılın ağustos ayında dolar kuru yüzde 2 artarken TÜFE’deki artış yüzde 9.09’a ulaşmıştı.
Ağustostaki bu hızlı fiyat artışı, haziran ve temmuzdaki kur artışlarının sonucuydu. Dolar haziranda yüzde 17, temmuzda yüzde 15 artmış; ancak kurdaki haziran ayı artışı o ay fiyat artışını görece az etkilemiş ve fiyatlara yansıma birer aylık gecikmeyle temmuz ve ağustosta görülmüştü. Fiyat artışı temmuzda yüzde 9.49’a fırlamış, ağustosta ise biraz önce belirttiğim gibi yüzde 9.09’u bulmuştu. Oysa kur artışının adeta rekor kırdığı hazirandaki fiyat artışı yüzde 3.92 olmuştu.
Geçen yılki oranları da hatırlayalım…
Dolar, geçen yılın ocak ayında yüzde 0.6 artmıştı.
Geçen yıl ocaktaki TÜFE artışı ise yüzde 6.65 olmuştu.
Diğer bütün etkenler bir yana, dövizdeki bu artıştan kaynaklanacak etkenler bile bu yılki fiyat artışının geçen yıldan düşük olmayacağının kanıtı niteliğinde.
AKARYAKIT ZAMLARI
Döviz için olduğu gibi akaryakıt için de aynı uyarıyı tekrar etmek gerek. Akaryakıtta da ay sonlarındaki fiyatı dikkate alarak “Aylık artış şu kadar oldu” demek doğru değil. O bir fikir verir tabii ki ama enflasyon hesabını gün ağırlıklı ay ortalamasına göre yapmak gerekir. Doğru hesaplama bu ve TÜİK de hesaplamayı bu yönteme göre yapıyor.
Fiyatlardaki değişime gelince…
Ocak ayında benzin yüzde 8.9, motorin yüzde 8.4, otogaz yüzde 6 zam gördü.
Akaryakıt zamları suya atılan taş gibi…
TÜFE’yi, ağırlıklarından dolayı doğrudan etkiledikleri gibi hemen hemen tüm fiyatlar için girdi niteliğinde olduklarından dolayı olarak da etkiliyorlar.
Bu yüzden akaryakıta gelen zamlar ocak ayında büyük bir etki yapacak.
Hemen geçen yılın ocak ayına da göz atalım…
Geçen yıl ocakta benzine yüzde 8, motorine yüzde 3, otogaza yüzde 0.5 zam gelmişti.
ULAŞTIRMA VE DİĞER HİZMETLER
İstanbul’da kent içi ulaşıma ve Ankara’da taksi ücretlerine yüksek oranlı zam yapıldı.
Hizmetlerle ilgili diğer sektörler mi; söylemeye bile gerek yok! Kim ne tutturursa etiket koyuyor, zam yapıyor.
Öyle görünüyor ki ocak ayında en yüksek zammı da lokanta grubunda göreceğiz.
Ayrıca ÖTV artışından dolayı alkollü içecekler ve sigaraya da yüklü zamlar geldiğini unutmayalım.
İşte bütün bunları topladığımız zaman ocak ayı için yüzde 8’den az olmayacak, olamayacak bir fiyat artışı ortaya çıkıyor.
DOLAR VE AKARYAKITTAN ŞUBATA SARKAN ARTIŞLAR
Bugün henüz 1 Şubat ama enflasyonda şubat kaygısını yaşamaya çoktan başladık. Hani girişte altını ısrarla çizdim ya, döviz ve akaryakıtta ay ortalamasındaki fiyatlara bakmak gerekir, diye… İşte bu yöntemden dolayı ocak ayından şubata sarkan ciddi artışlar söz konusu.
Önce geçen yıl şubatta fiyatların yüzde 3.15 arttığını hatırlatalım.
Gelelim şimdi ocaktan sarkan yüklere…
* Dolar kuru ay sonuna kadar hiç değişmese bile ocak ayı ortalamasına göre artış şimdiden yüzde 1 düzeyinde. Şubattaki artış sıfır olmayacağına göre, artış çok daha artacak. Dolar, geçen yılın şubatında yalnızca yüzde 0.35 artmıştı. Dolayısıyla geçen yılki artışa şimdiden fark atılmış durumda.
* Benzine bugünden geçerli 95 kuruş zam geldi. Buna göre, bugünkü fiyat ay sonuna kadar sabit de kalsa benzin ocak ayına göre şimdiden yüzde 6 artmış durumda. Benzin geçen yılın şubat ayında yüzde 3.3 zam görmüştü.
* Motorinde ise geçen yılla kıyaslandığında çok vahim bir durum yaşıyoruz. Motorindeki zam oranı, şubatta fiyatlar hiç artmasa bile yüzde 5.5 düzeyinde. Geçen yıl şubatta değil fiyat artışı, motorin yüzde 6.4 ucuzlamıştı. Yüzde 6.4 ucuzluktan, yüzde 5.5 zamma; o da tabii ki şimdilik, bugünkü fiyat ay boyunca sabit kalırsa.
* Otogazda ise bu yılın şubatındaki zam şimdiden yüzde 1.7 düzeyinde. Ancak geçen yıl şubatta otogaz zammı yüzde 11.6 ile çok daha yüksekti.”
